ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΣΤΕΝΗ. ΚΕΦ 3

ΠΑΛΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ .                                                                                             ΣΑΡΩΜΑΤΑΔΕΣ                                                                                                                                                                Με μια αστοφιά ή θυμάρι και ένα στειλιάρι με φούρκα από πλατάνα ή καστανιά ήταν φτιαγμένες οι παλιές σκούπες, τα σαρώματα. Ακόμα και σήμερα αρκετοί που έχουν ζώα και χρειάζονται γερές σκούπες που να αντέχουν τα ίδια σαρώματα χρησιμοποιούν.

Τα σαρώματα πολλοί τα έφτιαχναν μόνοι τους, άλλοι πάλι τα αγόραζαν. Έφτιαχναν το στειλιάρι το οποίο έπρεπε να καταλήγει σε φούρκα. Έκοβαν την αστοφιά ή το θυμάρι, τα οποία τα πλάκωναν με πέτρες για να γίνουν «πλακαρά» και τα έδεναν σε φούρκα. Τα έκοβαν γύρω γύρω για να τα περιποιηθούν και να τα κάνουν ωραία. Ένα τέτοιο σάρωμα πουλιόταν 1,5 δρχ ή δυο ζευγάρια αυγά. Σαρωματάδες στη Στενή ήταν ο Χρήστος Βλάχος (Γενάδιος) , ο Δημήτρης Κυράνας (Αναμήτρος) και ο Χαρίλαος Νάτσης ο οποίος ήταν και στειλιαράς. Διαφήμιζε τα προϊόντα του με ιδιαίτερο τρόπο φωνάζοντας «έχου κι στλιάρια για τα στλιάρια», εννοώντας προφανώς τους πελάτες του που ήταν ανίκανοι να φτιάξουν μόνοι τους τα προϊόντα που έφτιαχνε. Στο Θεολόγο σαρώματα έφτιαχνε ο Βαγγέλης Νικ.Καρλατήρας. Στους Βούνους ο Σωτήρης Αρματολός.
                                                                                                                                                                                                                             ΟΙ ΤΕΝΕΚΕΤΖΗΔΕΣ                                                                                                                                   Με πολύ λίγα εργαλεία και μια φουφού με κάρβουνα για να ζεσταίνουν τα ειδικά εργαλεία τους και κύρια υλικά τον τενεκέ και το καλάι, οι τενεκετζήδες έφτιαχναν λυχνάρια, φανάρια, ντεπόζιτα, ροϊά, δοχεία για ρετσίνι. Τενεκετζίδικο μαζί με καφενείο και μπακάλικο είχαν στη Κάτω Στενή τα αδέρφια Μιχάλης και Λάμπρος Κατσανάς. Στην Πάνω Στενή ο Γιάννης Κυράνας(Αναμήτρος ή Κολτσίδας).                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       Η ΚΑΡΕΚΛΑΔΕΣ                                                                                                                                            Μεταγενέστερη τέχνη και αυτή για τα χωριά μας, αν σκεφτεί κανείς ότι τα πρώτα χρόνια του προηγούμενου αιώνα ελάχιστα σπίτια είχαν ψάθινες καρέκλες. Κάθονταν κατάχαμα ή στα ξύλινα σκαμνάκια, που τις περισσότερες φορές τα έφτιαχναν και μόνοι τους. Εύκολη και πρακτική λύση ήταν τα «κωλοκάθια»(ξύλινα στρογγυλά κούτσουρα). 

Στις Γίδες καρεκλάς ήταν ο Ιωάννης Ηλίας και στη Στενή ο Μήτσος Θεοδώρου. Πάρα πολλοί ήταν και οι περιφερόμενοι που γύριζαν τα χωριά. Οι συγκεκριμένοι έρχονταν μετά την άνοιξη σε περιόδους καλοκαιρίας γιατί δούλευαν συνήθως έξω. Με πολύ λίγα εργαλεία, λίγο σύρμα και μακρύ ψαθί δούλευαν έξω από τα σπίτια που τους έδιναν δουλειά. Έντυναν τον σκελετό της φθαρμένης καρέκλας, στήριζαν και σταθεροποιούσαν τα πόδια με χοντρό σύρμα. Όλη αυτή η διαδικασία τραβούσε το ενδιαφέρον των παιδιών, τα οποία εντυπωσιάζονταν με την μαεστρία και την ταχύτητα που ο καρεκλάς έκανε την δουλειά του.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ΟΙ ΛΟΥΣΤΡΟΙ                                                                                                                                                Είναι κι αυτή μια πρόσφατη σχετικά ασχολία για τα χωριά μας, μιας που τα παλαιότερα υποδήματα δηλαδή τα τσαρούχια και τα γουρνοτσάρουχα δεν χρειάζονταν βάψιμο. Εμφανίστηκαν από το διάστημα του μεσοπολέμου και διατηρήθηκαν και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες ως την εμφάνιση των βιομηχανικών χρωμάτων. 

 Κάθε Κυριακή μετά την εκκλησία γέμιζαν η πλατεία της Στενής από νεαρούς που με τα κασελάκια τους περίμεναν τον κόσμο για να τους βάψουν τα παπούτσια. Πήγαιναν και σε όλα τα πανηγύρια που γίνονταν στην περιοχή, ακόμα και στα εξωκλήσια. Φτωχόπαιδα συνήθως, είχαν βρει έναν καλό τρόπο να συμπληρώνουν το εισόδημα τους. Τα χρώματα τα έφτιαχναν μόνοι τους χρησιμοποιώντας συνήθως βαφή ρούχων, την οποία ανακάτευαν με αλεύρι και νερό. Το μόνο που αγόραζαν από την Χαλκίδα ήταν το γυαλιστικό που έβαζαν στο τελικό στάδιο βαψίματος. Το κασελάκι είχε στη μέση ένα ξύλινο υποπόδιο πάνω στο οποίο ο πελάτης έβαζε το πόδι του. Στις άκρες ήταν τα μπουκαλάκια με τα χρώματα. Δυο βούρτσες , ένα πανί, το γυαλιστικό, και ένα σπασμένο πιρούνι ήταν όλα τα εργαλεία τους. Για να μην λερώσουν τις κάλτσες των πελατών έβαζαν γύρω γύρω χαρτόνια από πακέτα τσιγάρων. Με το σπασμένο πιρούνι καθάριζαν τα παπούτσια από τις λάσπες, έβαζαν το χρώμα και με την βούρτσα το άπλωναν παντού. Τελικό στάδιο το γυαλιστικό και το πέρασμα των παπουτσιών με το μάλλινο ύφασμα. Μια δραχμούλα ήταν η αμοιβή, ποσό αρκετά καλό για τα δεδομένα της εποχής. Στους Βούνους λούστροι ήταν ο Γιάννης και ο Βαγγέλης Στεφανής. Στη Στενή ο Δημήτριος Ντούρμας (Μαντάς), ο Κώστας Μακρής (Μπαίρας), ο Χαρίλαος Νάτσης, Σταύρος Πισινάρας (Σταυρέτσας) και ο Κωνσταντίνος Τζίνης (Καλλίας).                                                                                                                                                                                                                                          ΑΣΒΕΣΤΟΚΑΜΙΝΑ                                                                                                                                          Τον 19ο αιώνα και στις αρχές 20ου η κατασκευή των σπιτιών δεν είχε καμία σχέση με τη σημερινή. Υλικά για να φτιάξει κάποιος το σπίτι του, το μαντρί του, την αποθήκη του κι όλα τα άλλα πρόσφερε άφθονα ο τόπος. Ξύλα υπήρχαν πολλά στο δάσος και από πέτρες άλλο τίποτα. Παντού στο βουνό, στα ποτάμια αλλά και στα νταμάρια. Αυτό που τους έλειπε ήταν το συνδετικό υλικό. Ο ασβέστης. Χρήσιμος και για πολλές άλλες δουλειές. Μαζεύονταν λοιπόν αυτοί που χρειάζονταν ασβέστη και έκαναν ομάδες. Ιδανικό μέρος για να στήσουν το καμίνι τους ήταν αυτό που είχε από μια ή δυο μεριές βράχο για να στηρίζεται το καμίνι, καλύτερα και με λιγότερο κόπο. 

 Επίσης, έπρεπε να έχει η περιοχή αρκετές πέτρες, κατά προτίμηση μαύρες, όπως επίσης σπολάρθια και σπάρτα για τη φωτιά. Όσο πιο πολλά από αυτά υπήρχαν τόσο το καλύτερο, γιατί δεν αναγκάζονταν να τα κουβαλήσουν από μακριά. Έσκαβαν ένα λάκκο από ενάμιση έως και τρία μέτρα και έκτιζαν πέτρες σε σχήμα θολωτό. Μεγάλες πέτρες τις οποίες ονόμαζαν «κλειδιά». Μέσα σε αυτό το θολωτό θα άναβαν τη φωτιά. Την τελευταία πέτρα που έβαζαν στην κορυφή για την ισορροπία του λιθοσωρού την έλεγαν «παππά». Πάνω από το τρίγωνο έβαζαν πέτρες που μπορεί να έφταναν και τα τρία μέτρα. Στην κορυφή έβαζαν μικρές πέτρες και χαλίκια για να μη φεύγει η ζέστη. Το καύσιμο υλικό αναλάμβαναν να το κουβαλήσουν όσοι χρειάζονταν ασβέστη. Έκαναν ένα δέμα σπολάρθια, είχαν ένα κοντάρι με το οποίο τα κάρφωναν και το έβαζαν στον ώμο. Το μεροκάματο για τους κουβαλητές ήταν ένα καντάρι (44 οκάδες) ασβέστης την ημέρα. Όταν άναβαν τη φωτιά κράταγαν δύο βάρδιες όλο το 24ωρο. Δύο ή τρία άτομα την ημέρα κι άλλα τόσα τη νύκτα. Δεν μπορούσαν να λείψουν ούτε λεπτό μιας και έπρεπε να το τροφοδοτούν συνεχώς με καύσιμη ύλη. Οι δέκα ημέρες που κράταγε το κάψιμο του καμινιού ήταν εξοντωτικές. Τη 10η ή 11η ημέρα άφηναν το καμίνι να σβήσει και μετά περίμεναν δύο ή τρεις ημέρες για να κρυώσει. Ξεκινούσαν από την κορυφή, πετώντας τις εξωτερικές πέτρες μιας και δεν είχαν γίνει ασβέστης. Τις πετούσαν ώσπου να φθάσουν στον ασβέστη αλλά και πάλι έκαναν ξεδιάλεγμα. Παλιά καμίνια διασώζονται ακόμα και σήμερα.